آریتمی در کودکان، علائم و درمان

دلایل آریتمی در کودکان 

آریتمی در کودکان می‌تواند در اثر عوامل داخلی مانند بیماری عضله قلب یا کاردیومیوپاتی یا یک نقص قلبی که کودک هنگام تولد داشته است (بیماری قلبی مادرزادی)، رخ دهد. سایر دلایل شایع ضربان نامنظم قلب در کودکان عبارتند از:

• عفونت
• عدم تعادل شیمیایی
• تب
• دارو

علائم

تشخیص علائم آریتمی در کودکان بستگی به سن و میزان بلوغ کودک شما دارد. کودکان بزرگ‌تر می‌توانند با شما در مورد احساس سرگیجه، افزایش یا کاهش ضربان قلب خود صحبت کنند. برای نوزادان و کودکان نوپا ممکن است متوجه تغییراتی مانند رنگ پریدگی پوست، کج خلقی و بی اشتهایی شوید. برخی از علائم شایع آریتمی عبارتند از:

• ضعف
• خستگی
• تپش قلب
• احساس سرگیجه
• غش کردن یا حالت نزدیک به غش
• رنگ پریدگی
• درد قفسه سینه
• ضربان قلب آهسته
• ضربان قلب سریع
• احساس وقفه بین ضربان‌های قلب
• تعریق
• تنگی نفس
• مشکل تغذیه (در نوزادان)
• کج خلقی در نوزادان

ضربان نامنظم قلب چگونه رخ می‌دهد؟

قدرت مورد نیاز برای عمل پمپاژ قلب از طریق یک مسیر الکتریکی که از میان اعصاب دیواره‌ی قلب عبور می‌کند، تامین می‌شود. با هر ضربان قلب، یک سیگنال الکتریکی تولید شده و از بالا به پایین قلب حرکت می‌کند. سیگنال در گروهی از سلول‌ها در دهلیز راست (حفره‌ی بالای سمت راست قلب) آغاز می شود که گره سینوسی دهلیزی نام دارد. سیگنال از این محل به مسیرهای خاصی عبور می‌کند تا دهلیز راست و چپ را تحریک کند و باعث منقبض شدن آنها و فرستادن خون به بطن‌ها (حفره‌های پایین قلب) شود.

جریان در مدار خود به گروه دیگری از سلول‌ها به نام گره دهلیزی بطنی ادامه پیدا می‌کند که بین دهلیز و بطن‌ها قرار دارد. جریان الکتریکی از آنجا به مسیر دیگری به نام شاخه هیس حرکت می‌کند که در آنجا سیگنال پخش می‌شود تا بطن‌های راست و چپ را تحریک کند و باعث انقباض آنها و فرستادن خون به ریه‌ها و سایر بخش‌های بدن گردد. هنگامی که این مدار بطور مناسب کار کند، قلب بصورت منظم و روان می‌تپد. در صورتی که عاملی باعث اختلال در این مدار شود، ضربان قلب می‌تواند نامنظم شود و آریتمی رخ دهد.

تشخیص

پزشک سابقه کامل بیمار از جمله علائم وی را بررسی کرده و یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. ممکن است آزمایش‌های خون برای بررسی داروها و عفونت‌هایی که باعث آریتمی می‌شوند، تجویز شود. احتمال دارد آزمایشی به نام الکتروکاردیوگرام انجام شود که ضربان قلب را ثبت می‌کند تا نامنظم بودن ضربان قلب کنترل شود. ممکن است پزشک با یک متخصص قلب اطفال مشورت کند.

در صورتی که کودک علائم آریتمی در کودکان را در زمان آزمایش الکتروکاردیوگرام نداشته باشد، ممکن است پزشک از دستگاه دیگری برای ثبت ضربان قلب استفاده نماید. این دستگاه‌ها شامل مانیتورهای قابل حمل هستند که با خود به خانه می‌برید تا بطور مداوم ضربان قلب کودک را طی چند روز تا چند ماه ثبت می‌کند. مانیتورهای قابل کاشت که به مدت یک سال یا بیشتر استفاده می‌شوند نیز موجود هستند.

آزمایش‌های دیگری که ممکن است به آنها نیاز باشد بستگی به شرایط کودک داشته و عبارتند از:

• تست‌های الکتروفیزیولوژی: در طول این تست، یک لوله‌ی کوچک و باریک وارد یک رگ خونی در پا یا دست شده و به طرف قلب حرکت می‌کند. این کار به پزشک اجازه می‌دهد تا منشأ آریتمی را در داخل بافت قلب مشخص کند.
• تست میز شیب‌دار: این تست اغلب در کودکانی استفاده می‌شود که دچار حمله‌های متعدد غش می‌شوند. این آزمایش نحوه واکنش ضربان قلب و فشار خون را نسبت به تغییر موقعیت از حالت خوابیده تا ایستاده نشان می‌دهد.

درمان

 بسیاری از موارد ضربان نامنظم قلب نیازی به درمان ندارند. در مواردی که نیاز به درمان می‌باشد، گزینه‌های پیش رو عبارتند از:

دارو

ممکن است پزشکان بسته به نوع آریتمی و سایر ملاحظات، داروهای ضد آریتمی تجویز کنند. گاهی اوقات این داروها می‌توانند علائم را افزایش داده و باعث عوارض جانبی شوند، بنابراین بیمار به دقت توسط پزشک کنترل می‌شود.

ضربان ساز

ضربان‌ساز دستگاهی است که با باتری کار می‌کند و با عمل جراحی داخل بدن کاشته می‌شود (در نزدیکی ترقوه). ضربان ساز که توسط یک سیم به قلب متصل می‌شود، می‌تواند در شرایطی که ضربان قلب بسیار آرام است، سیگنال‌های الکتریکی را برای افزایش ضربان قلب ارسال کند.

الکتروشوک

دفیبریلاتور یا الکتروشوک قلبی یک دستگاه کوچک قابل کاشت در بدن است که از طریق عمل جراحی در نزدیکی ترقوه قرار داده می‌شود. سیم‌هایی از دفیبریلاتور به قلب متصل می‌شوند. در صورتی که قلب بصورت خطرناکی سریع بتپد یا ریتم نامنظمی داشته باشد، این دستگاه یک سیگنال الکتریکی را ارسال می‌کند تا ضربان قلب طبیعی بازیابی شود.

تخریب با کاتتر

کاتتر (یک سیم بلند و نازک) از طریق یک ورید در پا یا دست وارد می‌شود. آریتمی‌ها اغلب ناشی از نقائص میروسکوپی در عضله قلب می‌باشند. پس از اینکه محل مشکل مشخص شد، کاتتر سلول‌های عضلانی معیوب را می‌سوزاند یا منجمد می‌کند و آنها را از بین می‌برد.

جراحی

عمل جراحی معمولاً تنها در شرایطی توصیه می‌شود که تمام گزینه‌های دیگر ناموفق بوده‌اند. برای این منظور، کودک تحت بیهوشی قرار می‌گیرد و جراح بافتی که باعث ضربان نامنظم قلب شده است را برمی‌دارد.

نویسنده: دکتر حمید شیخ الاسلامی